Πολλοί θρύλοι αλλά και δημοτικά τραγούδια αναφέρονται στην παρουσία δράκων
στην περιοχή γύρω από τα Ζαγοροχώρια από τα πολύ παλιά χρόνια. Ο πιο
γνωστός θρύλος είναι αυτός που αναφέρεται στις δύο μικρές λίμνες, που
ονομάζονται χαρακτηριστικά "Δρακόλιμνες" και βρίσκονται η μία στο Σμόλικα και
η άλλη στη Γκαμήλα. Ο θρύλος μιλάει για την πάλη των δύο δράκων που
κατοικούσαν στα βαθιά νερά των λιμνών. Ο ένας πετούσε δέντρα από το Σμόλικα
και ο άλλος βράχια από την άγρια Γκαμήλα. Ο μύθος αυτός πρέπει να προέρχεται
από την παρουσία του σπάνιου αμφιβίου Triturus alpestris που ζει στα νερά των
λιμνών και μοιάζει αρκετά με μικρό δράκο.
Γνωστή από τη λαϊκή παράδοση είναι η μορφή του
Κατσαντώνη, ενός γενναίου πολεμιστή που έζησε και
έδρασε στα τέλη του 18ου και αρχές του 19ου αιώνα.
Ήταν ένας άντρας θαρραλέος που πολεμούσε τον Αλή
Πασά και τους άντρες του με όλα τα μέσα που διέθετε,
αφού εξ' αιτίας του έχασε την οικογένεια και την
περιουσία του. Κυριαρχούσε στα απάτητα βουνά γύρω
από τα Ζαγοροχώρια και δεν μπορούσαν να τον πιάσουν
με τίποτα. Ο θρύλος τον έχει συνδέσει με το μοναστήρι
της Αγίας Παρασκευής, που βρίσκεται στο χωριό
Μονοδένδρι. Λένε ότι από την καταπακτή του μοναστηριού
διέφευγε κάθε φορά που οι άντρες του Αλή Πασά τον
κυνηγούσαν και πλησίαζαν στα ίχνη του.
Σύμφωνα με την παράδοση, το τέλος του Κατσαντώνη ήταν φρικτό.
Αφού πιάστηκε τελικά, σύρθηκε στα Γιάννενα, όπου και πέθανε αφού
ο Αλή Πασάς έβαλε κάποιον να του θρυμματίζει τα κόκαλα με σφυρί.